Jak wygląda badanie w kierunku jaskry? Od pomiaru ciśnienia po OCT i badanie pola widzenia

Jaskra to jedna z najgroźniejszych chorób oczu, która przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo. Nieleczona prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty widzenia. Kluczowe znaczenie ma jej wczesne wykrycie, a to możliwe jest tylko dzięki regularnym, specjalistycznym badaniom. Współczesna diagnostyka jaskry pozwala na precyzyjne monitorowanie zmian i podjęcie leczenia na czas – zanim dojdzie do nieodwracalnych strat.

Dlaczego wczesne wykrycie jaskry jest tak ważne?

Jaskra w początkowych stadiach nie daje objawów bólowych ani pogorszenia ostrości wzroku. Choroba niszczy nerw wzrokowy stopniowo, od obwodu pola widzenia – dlatego pacjent często nie zauważa zmian do momentu, gdy są już zaawansowane.

Wczesne wykrycie pozwala wdrożyć odpowiednie leczenie i spowolnić, a nawet zatrzymać rozwój choroby. Im wcześniej postawiona diagnoza, tym większe szanse na zachowanie funkcjonalnego widzenia przez całe życie.

Objawy jaskry, które powinny zaniepokoić

Choć jaskra często przebiega bezobjawowo, istnieją pewne symptomy, które mogą sugerować konieczność wykonania badań:

• zwężenie pola widzenia (np. trudności z dostrzeżeniem przedmiotów „kątem oka”)
• trudności z widzeniem po zmroku
• widzenie tęczowych kół wokół źródeł światła
• ból oka i głowy, szczególnie w okolicy czoła
• nagłe pogorszenie ostrości wzroku
• nudności i wymioty towarzyszące silnemu bólowi oka

W przypadku jaskry zamkniętego kąta przesączania objawy pojawiają się nagle i są bardzo intensywne – wtedy konieczna jest natychmiastowa interwencja lekarska. Jednak najczęściej mamy do czynienia z jaskrą pierwotną otwartego kąta, która rozwija się podstępnie i wymaga badań przesiewowych.

Jak wygląda diagnostyka jaskry?

Proces diagnozowania jaskry składa się z kilku etapów – każdy z nich dostarcza informacji o innym aspekcie funkcjonowania oka. Współczesna diagnostyka opiera się na połączeniu metod klasycznych i zaawansowanych technologii obrazowania.

Wizyta rozpoczyna się od zebrania wywiadu – lekarz pyta o objawy, historię rodzinną (jaskra ma komponent dziedziczny) i inne choroby towarzyszące. Następnie wykonywane są specjalistyczne badania.

Jakie badania pozwalają na wykrycie jaskry?

Podstawowe testy diagnostyczne w kierunku jaskry obejmują:

• pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria) – zbyt wysokie ciśnienie może uszkadzać nerw wzrokowy
• badanie dna oka – pozwala ocenić tarczę nerwu wzrokowego, jej kształt i ewentualne zaniki
• OCT (optyczna koherentna tomografia) – bardzo dokładne, nieinwazyjne badanie obrazowe, które analizuje strukturę nerwu wzrokowego i grubość warstw siatkówki
• badanie pola widzenia (perymetria) – wykrywa ubytki w polu widzenia, nawet jeśli pacjent ich nie zauważa
• gonioskopia – ocena kąta przesączania w oku, co pozwala określić typ jaskry
• pachymetria – pomiar grubości rogówki, który wpływa na interpretację ciśnienia śródgałkowego

Te badania wzajemnie się uzupełniają i dają pełny obraz stanu nerwu wzrokowego oraz potencjalnego ryzyka rozwoju jaskry.

Jak wygląda interpretacja wyników i decyzja o leczeniu jaskry?

Lekarz analizuje wyniki wszystkich badań, uwzględniając wiek pacjenta, wywiad rodzinny, współistniejące choroby oraz stopień zaawansowania zmian. Istnieją sytuacje, w których podejmuje się decyzję o profilaktycznym leczeniu – nawet jeśli zmiany są minimalne.

W leczeniu jaskry stosuje się:

• krople obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe – najczęściej wykorzystywane jako leczenie pierwszego rzutu
• laseroterapię – np. trabekuloplastykę lub irydotomię, które poprawiają odpływ cieczy wodnistej
• chirurgiczne zabiegi filtracyjne – w przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów

W zaawansowanych przypadkach wykonuje się również specjalistyczny zabieg, który umożliwia trwałe obniżenie ciśnienia i ochronę nerwu wzrokowego przed dalszym uszkodzeniem.

Kto powinien badać się regularnie w kierunku jaskry?

Nie tylko osoby z objawami powinny zgłaszać się do okulisty. Regularne kontrole zaleca się:

• osobom po 40. roku życia – przynajmniej raz na dwa lata
• pacjentom z historią jaskry w rodzinie
• osobom z wysokim ciśnieniem tętniczym, cukrzycą lub migrenami
• pacjentom z krótkowzrocznością powyżej -6 dioptrii
• osobom stosującym przewlekle sterydy

Wczesne wykrycie zmian pozwala uniknąć ich progresji i zachować pełną sprawność wzrokową na długie lata.

Podsumowanie

Jaskra to choroba cicha, ale niebezpieczna – może rozwijać się latami bezobjawowo, by w końcu doprowadzić do nieodwracalnej ślepoty. Regularne badania, w tym pomiar ciśnienia, OCT i badanie pola widzenia, są kluczem do wczesnego rozpoznania i skutecznego leczenia. Jeśli zachodzi taka potrzeba, wykonuje się odpowiedni zabieg na jaskrę, który pozwala ochronić wzrok. Nie warto czekać na objawy – profilaktyka jest w tym przypadku najskuteczniejszym narzędziem.