Uzależnienia behawioralne – na czym polegają?

Uzależnienie behawioralne, nazywane również uzależnieniem czynnościowym, to rodzaj uzależnienia psychicznego. Jest związane z wielokrotnym, długotrwałym i utrwalonym wykonywaniem określonej czynności, która ma służyć redukcji napięcia oraz złego samopoczucia, a także powodować u osoby uzależnionej euforię i dostarczać ulgę. Odczuwana w następstwie wykonywanych działań radość jest jednak krótkotrwała, a w jej miejscu szybko pojawia się silna potrzeba powtórzenia czynności powodującej dependencję. 

Wpływ uzależnień behawioralnych na człowieka 

Uzależnienia behawioralne powodują u człowieka straty w zakresie funkcjonowania psychospołecznego. Prowadzą do obniżenia poziomu jakości życia we wszystkich jego obszarach i zakłócają rozwój osobisty. Na skutek uzależnień behawioralnych u dotkniętych nałogiem osób często dochodzi do rozwoju różnorodnych zaburzeń psychicznych, przede wszystkim depresji, zaburzeń lękowych oraz fobii społecznych. Uzależnienia tego typu powodują także zmiany w postawach i zachowaniu. Dotknięte nimi osoby zaniedbują swoje obowiązki zawodowe i rodzinne, co stopniowo prowadzi do alienacji i marginalizacji społecznej. 

Jak rozpoznać uzależnienie behawioralne? 

W celu rozpoznania uzależnienia behawioralnego należy zwracać uwagę na objawy, które mogą wskazywać na występowanie tego rodzaju zaburzenia. Należą do nich między innymi:

• przymus wykonywania danej czynności – silne pragnienie jej rozpoczęcia i jak najdłuższego kontynuowania,
• narastająca trudność kontrolowania własnego zachowania, 
• rosnąca tolerancja na bodziec, która prowadzi do większej częstotliwości wykonywania danej czynności. 

W sytuacji, gdy osoba uzależniona z jakiegoś powodu nie jest w stanie wykonać uzależniającej czynności, jej wykonanie zostanie ograniczone lub przerwane, może dojść do wystąpienia tak zwanych objawów abstynencyjnych. W wypadku uzależnień behawioralnych są to przede wszystkim: 

• drżenie rąk,
• nadmierna potliwość, 
• bóle głowy,
• bezsenność, 
• nadmierna drażliwość, 
• zachowania agresywne.

Osoba uzależniona może ponadto doświadczać lęku, wstydu oraz poczucia winy. Mimo wyraźnego negatywnego wpływu nałogu na zdrowie i ogólną jakość życia, człowiek zmagający się z uzależnieniem behawioralnym kontynuuje swoje kompulsywne zachowania. 

Przykłady uzależnień behawioralnych 

Istnieje wiele różnych uzależnień behawioralnych. Jednym z nich jest patologiczny hazard, czyli uzależnienie od ryzyka podejmowanego w trakcie gier, takich jak chociażby gry liczbowe, gry w kości, bingo czy też loterie. Osoba uzależniona od hazardu całkowicie podporządkowuje swoje życie grze i wszystkiemu, co z nią związane, zapominając o swoich obowiązkach i ignorując potrzeby najbliższych. Prowadzi to do zerwania kontaktów z rodziną i przyjaciółmi oraz rozstania z partnerami. Uzależnienie od hazardu skutkuje często popadnięciem w długi, które może powodować bankructwo, a nawet konflikty z prawem. Do innych uzależnień behawioralnych, diagnozowanych u ludzi w XXI wieku, należą między innymi: 

• pracoholizm, 

• zakupoholizm,
• uzależnienie od komputera i gier komputerowych, 
• uzależnienie od środków masowego przekazu,
• siecioholizm – uzależnienie od internetu, 
• fonoholizm – uzależnienie od telefonu komórkowego, 
• uzależnienie od seksu,
• uzależnienie od pornografii,
• kleptomania – przymus dokonywania kradzieży,
• kompulsywne objadanie się,
• ortoreksja – nadmierna koncentracja na zdrowym jedzeniu,
• bigoreksja – przesadna dbałość o sylwetkę, 
• trichotillomania – przymus wyrywania włosów porastających ciało,
• tanoreksja – uzależnienie od opalania się w solarium, 
• dysmorfofobia – uzależnienie od zabiegów medycyny estetycznej i chirurgii plastycznej,
• piromania – przymus dokonywania podpaleń i pozostawania w kontakcie z otwartym ogniem.

Leczenie uzależnień behawioralnych 

Proces leczenia uzależnień behawioralnych rozpoczyna się od postawienia diagnozy i zidentyfikowania ewentualnych współwystępujących problemów i zaburzeń. Następnie wdrażana jest terapia poznawczo-behawioralna, wspierana przez dialog motywacyjny. Pacjenci uczestniczą w sesjach terapeutycznych indywidualnych, grupowych oraz rodzinnych. W niektórych przypadkach psychoterapia uzupełniana jest farmakoterapią, która pomaga stabilizować nastrój chorego i redukuje występujące przy uzależnieniu stany depresyjne. 

Gdzie zgłosić się po pomoc w leczeniu uzależnień behawioralnych?

Osoby zmagające się z uzależnieniami behawioralnymi powinny zgłosić się po pomoc do prywatnego ośrodka leczenia uzależnień FreeDom. Placówka zajmuje się profesjonalną terapią nałogów, w tym między innymi uzależnienia od hazardu, a także zakupów, internetu i gier komputerowych. Ośrodek Terapii i Leczenia Uzależnień FreeDom zapewnia domową atmosferę i wsparcie wykwalifikowanych i doświadczonych specjalistów, którzy wspomogą pacjenta w walce z nałogiem i przygotują go do powrotu na łono społeczeństwa.